Íslenskt samfélag er, og hefur verið, á miklu vaxtar- og framfaraskeiði undangengin ár og áratugi. Þær hröðu breytingar sem hafa verið á samfélaginu og gerð þess, auk þeirra stóru hnattrænu áskorana sem við stöndum frammi, fyrir kalla á nýja hugsun og stóraukið samstarf samfélagslegra stoðeininga.

Veitur hafa á undanförnum árum lagt aukna áherslu á þjónustuhlutverk sitt gagnvart heimilum, fyrirtækjum og sveitarfélögum. Orkuskiptin eru hluti af þeirri vegferð, enda eru þau eitt af stóru viðfangsefnum samtímans.

Til þess að tryggja að orkuskiptin gangi vel er nauðsynlegt að allar samfélagseiningar gangi í takt. Við þurfum langtímaáætlanir fyrir raforkuframleiðslu, við þurfum sterkt flutningsnet og öflugar dreifiveitur til að flytja og dreifa rafmagni og loks stöndugan smásölumarkað á rafmagni þar sem keppst er um viðskiptavini með hagstæðum verðum.

Þegar við erum tengd

Íslendingar hafa áður tekið risaskref í orkuskiptum. Þegar við hurfum frá notkun jarðefnaeldsneytis til húshitunar og byggðum upp hitaveitur, urðu þau orkuskipti eitt af okkar stóru framfaraskrefum sem lífsgæði okkar í dag byggja að stóru leyti á. Nú stöndum við frammi fyrir nýrri orkubyltingu. Í henni ætlum við að skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir hreina orku á öllum sviðum samfélagsins, í samgöngum, atvinnulífi og okkar daglega lífi.

Orkuskiptin sem við erum lögð af stað í eru viðfangsefni sem kalla á stórfellda virkjun þess frumkvæðisafls sem býr í þjóðinni. Það er kraftur sem við höfum reynslu af að virkja með góðum árangri líkt og í fyrri orkuskiptum. Sá kraftur nýtist best þegar við erum tengd og nálgumst viðfangsefnið sem samstarf með endatakmarkmiðið að gera gott samfélag enn betra og öflugra.

Orkuskipti samtímans eru ekki bara tæknibreytingar. Þau snúast í kjarna sínum um það hvernig við sem samfélag nýtum auðlindirnar okkar og hvernig við byggjum upp framtíð sem er sjálfbær, hagkvæm og sanngjörn á sama tíma og við skilum af okkur grunni að fyrirmyndarsamfélagi til kynslóða framtíðarinnar.

Hvers vegna skiptir þetta máli?

Orkuskipti eru meðal annars svar okkar við loftslagsáskorunum heimsins og eru jafnframt nauðsynleg til þess að vernda visthæfi plánetunnar okkar, en þau eru ekki síður efnahagslegt tækifæri. Orkuskipti skapa störf, efla nýsköpun og styrkja orkuöryggi landsins. Ísland hefur einstaka stöðu til þess að vera leiðandi á heimsvísu þegar kemur að því að raungera þessi orkuskipti. Hér á landi höfum við aðgengi að grænni orku, ríka frumkvöðlareynslu og tæknilega þekkingu sem, ásamt stuttum boðleiðum og sterkum vilja, mynda saman sterkan grunn fyrir verkefnið.

Bætt nýting og ábyrg ráðstöfun fjármuna

Á næstu áratugum mun raforkuþörf Íslands margfaldast. Orkuskiptin eru kostnaðarsöm og til þess að þau verði farsæl og skili samfélaginu okkar árangri er mikilvægt að fara skynsamlega með fjármuni og þá innviði sem við höfum þegar byggt upp. Við eigum víða í dag býsna öflug rafdreifikerfi sem ættu að geta nýst vel inn í framtíðina að því gefnu að okkur takist að dreifa álagi betur og fletja afltoppa.

Raforkukerfið er byggt þannig upp að það verður alltaf að vera rýmd í kerfinu fyrir þá afltoppa sem myndast í því og eru almennt stærstir á ákveðnum tímum dags. Eftir því sem orkuskiptunum hraðar þá myndast óhjákvæmilega aukin þörf fyrir fjárfestingar í flutnings- og dreifikerfum. Við getum haft veruleg áhrif á fjárfestingaþörfina með því að koma okkur upp verkfærum til þess að hafa áhrif á neysluvenjur og hámarka nýtingu þeirra innviða sem við höfum þegar komið okkur upp.

Það er samfélagslega hagkvæmast að hámarka nýtingu núverandi innviða og dreifa álaginu betur yfir sólarhringinn. Með snjallari neyslu getum við dregið úr afltoppum og hægt verulega á kostnaðarsömum fjárfestingum í nýjum dreifikerfum. Þetta er bæði hagkvæmt fyrir samfélagið, auk þess sem bætt nýting er umhverfisvæn.

Hlutverk Veitna og dreifikerfisins

Rafveita Veitna gegnir stóru hlutverki í þessari umbreytingu og hefur um árabil unnið undir slagorðinu „Aflvaki orkuskipta“. Á sama tíma og við viljum tryggja að dreifikerfið styðji við stóraukna rafvæðingu samfélagsins þurfum við að búa þannig um hnútana að það séu til staðar fjárhagslegir hvatar fyrir viðskiptavini að nýta dreifikerfið betur með það fyrir augum að draga úr afltoppum. Samspil þessara þátta er meðal grundvallarforsendna þess að okkur farnist vel í því nauðsynlega viðfangsefni sem orkuskiptin eru, og að sögubækur framtíðar beri vitni um hið framsækna og framsýna framfaraskref sem orkuskiptin síðari voru fyrir íslenska þjóð.

Framtíðin – tækifæri fyrir land og þjóð

Orkuskipti eru ekki byrði, heldur tækifæri. Með því að nýta það sem við eigum fyrir, bæta við nýrri hugsun, þekkingu og forðast sóun, getum við tryggt að orkuskiptin verði ekki aðeins græn heldur líka skynsamleg.

Þannig verður þessi umbreyting ekki bara verkefni orku- og veitufyrirtækja, heldur sameiginlegt verkefni allra Íslendinga — til hagsbóta fyrir land, þjóð og komandi kynslóðir.